আমেৰিকাৰ চিকাগো চহৰত বাস কৰা অভিযন্তা ললিতা দাস কলিতাৰ কথা অসমৰ সচেতন পঢ়ুৱৈ সমাজৰ বহুসংখ্যক লোকেই অৱগত৷ প্রায় তিনি দশকজুৰি আমেৰিকাত আছে যদিও ললিতা দাস কলিতাৰ মন আৰু মনন সদায় অসম আৰু অসমীয়াৰ হিতৰ বাবে সমর্পিত৷ গুৱাহাটীৰ তাৰিণী চৌধুৰী স্কুল, কটন কলেজ আৰু জালুকবাৰীৰ অসম অভিযান্ত্রিক মহাবিদ্যালয়ত শিক্ষাগ্রহণ কৰা ললিতা বাইদেৱে সময়ে সময়ে মোক আন্তঃৰাষ্ট্রীয় সাহিত্য সংস্কৃতিৰ নতুন সম্পৰীক্ষা সম্পর্কে খবৰ দি থাকে৷ মাজে মাজে বিদেশত অসম আৰু অসমীয়াৰ নাম উজলোৱা অসম সন্তানৰ বিষয়ে তেওঁ জানিবলৈ দিয়ে৷
দুদিনমানৰ আগতে তেওঁৰ পৰা এটা হোৱাটছএপ মেছেজ পালোঁ৷ সেই মেছেজটোত দেখিলোঁ এগৰাকী চিকিৎসকে আমেৰিকাৰ নিউয়র্ক চহৰত ক’ৰোনা আক্রান্ত ৰোগীক আগবঢ়োৱা চিকিৎসাজনিত সেৱা সম্পর্কত নিজৰ অভিজ্ঞতা ব্যক্ত কৰিছে৷ চিকিৎসকগৰাকীৰ অভিমতটো প্রকাশ কৰিছে আকৌCNNৰ দৰে মানসম্পন্ন সংবাদগোষ্ঠীয়ে৷ ইতিমধ্যে লাখ লাখ পঢ়ুৱৈয়ে চিকিৎসকগৰাকীৰ বক্তব্যখিনি আগ্রহেৰে পঢ়িছে৷ চিকিৎসকগৰাকীৰ অভিজ্ঞতাখিনি যথেষ্ট প্রেৰণাদায়ক৷ কিয়নো তেওঁ নিজেই শিশুসকলৰ বৃক্ক বিশেষজ্ঞহে৷ অর্থাৎ PAEDIATRIC NEPHROLOGIST ৷ তেনে এগৰাকী চিকিৎসকে অন্যান্য ৰোগীক, বিশেষকৈ সংক্রামক ৰোগত আক্রান্ত প্রাপ্তবয়স্ক লোকৰ চিকিৎসাৰ লগত জড়িত হোৱাৰ অৱকাশ নাথাকে৷
কিন্তু চিকিৎসকগৰাকীয়ে নিজে ব্যক্ত কৰা মতে বর্তমান সময়ত আমেৰিকাই নিউয়র্ক চহৰত ক’ৰোনাই যি ধ্বংসযজ্ঞ চলাইছে তাকে দেখি তেওঁ স্বেচ্ছাই প্রাপ্তবয়স্ক ক’ৰোনা ৰোগাক্রান্তক চিকিৎসা কৰিবলৈ ইচ্ছা কৰিলে৷ চিকিৎসকগৰাকীৰ মতে তেনে কৰিবলৈ তেওঁক নিজৰ বিবেকেই কৈছিল কিয়নো নিউয়র্ক চহৰে তেওঁৰ জীৱনত বহু অৱদান আগবঢ়াইছে৷ এইখন চহৰতে তেওঁ চিকিৎসা বিজ্ঞানৰ শিক্ষা লাভ কৰিছে আৰু উপলব্ধি কৰিছে যে বিপদ–আপদৰ সময়ত ৰোগীৰ কাষত সহমর্মিতাৰে থিয় হ’ব পৰা কথাটোতে চিকিৎসা বিজ্ঞানৰ সার্থকতা লুকাই আছে৷
তেওঁৰ অনুভৱখিনি জানিবলৈ পাই ভাল লাগিছিল কিয়নো চিকিৎসকগৰাকী আছিল ভাৰতীয়৷ তেওঁৰ নাম আছিল ড০ নম্রতা জৈন৷ ভাবিছিলোঁ কিদৰে সংকটৰ সময়ত সকলো মানৱ জাতিয়ে ঐক্যবদ্ধভাৱে ক’ৰোনাৰ বিৰুদ্ধে এখন দীঘলীয়া সংগ্রামত লিপ্ত হ’ব লগা হৈছে৷ ৰোগৰ বিষাণুৱে কাহানিও বিচাৰ নকৰে কোন ধনী, কোন দুখীয়া, কোন কৃষ্ণাংগ, কোন শ্বেতাংগ তথা কোন ধার্মিক আৰু কোন নাস্তিক৷ প্রতিজন মানুহেই এই বিষাণুৰ লক্ষ্য আৰু বিচৰণভূমি হৈ উঠিব পাৰে৷ কেৱল মানুহজনৰ ৰোগ প্রতিৰোধ ক্ষমতাই নির্ধাৰণ কৰিব তেওঁৰ দেহত ক’ৰোনা বিষাণুৱে কিমান ক্ষতি কৰিব পাৰে৷ আমেৰিকাত প্রায় এক লাখ মানুহ ইতিমধ্যে এই ৰোগত মৃত্যুমুখত পৰিছে৷ নিউয়র্ক চহৰ আটাইতকৈ বেছি ক্ষতিগ্রস্ত হৈছে আৰু সেই নিউয়র্ক চহৰক আপোন বুলি ভবা এগৰাকী ভাৰতীয় চিকিৎসকে বিপদৰ সময়ত স্বেচ্ছাই ওলাই আহিছে ৰোগাক্রান্তক সহায় কৰিবলৈ৷ ললিতা বাইদেউক ধন্যবাদ যাচিলোঁ এগৰাকী ভাৰতীয় চিকিৎসকৰ সাহস আৰু সেৱাৰ মনোবৃত্তিৰ কথা মোক জনোৱাৰ বাবে৷
ইয়াৰ পাছত ললিতা দাস কলিতাই যিখিনি কথা ক’লে মোৰ মন গর্ব আৰু আনন্দেৰে ভৰি পৰিল৷ কাৰণ নম্রতা জৈন নামৰ চিকিৎসকগৰাকী ভাৰতীয় মূলৰতো হয়েই, তাৰ লগতে তেওঁ অসমীয়া মূলৰো৷ উপাধিটো জৈন দেখি মই ভুলতো ভবা নাছিলোঁ যে নম্রতা অসমীয়া হ’ব পাৰে বুলি৷ নম্রতাৰ মাক–দেউতাকে কেইবাটাও দশকৰ আগতেই অসমৰ পৰা আমেৰিকালৈ যায় আৰু তাতে স্থায়ীভাৱে বসবাস কৰিবলৈ লয়৷ নম্রতাৰ মাক–দেউতাক নিউজার্চি চহৰত থাকে৷ নম্রতাই বিবাহৰ পাছত জৈন উপাধি লিখিবলৈ লয়৷ বিয়াৰ আগতে তেওঁৰ উপাধি আছিল চৌধুৰী৷ ললিতা বাইদেৱে মোক নম্রতাৰ মাক–দেউতাকৰ নাম কোৱাৰ লগতে তেওঁৰ ককাদেউতাকৰ কথাও ক’লে৷ ককা–দেউতাক মানে নম্রতাৰ মাকৰ ফালৰ ককাদেউতাক৷ নামটো শুনাৰ লগে লগে মই কিছু আৱেগিক হৈ পৰিলোঁ৷ কেৱল আৱেগিকেই নহয়, মই গভীৰভাৱে অনুতপ্ত হৈয়ো পৰিলোঁ৷ মোৰ এনে লাগে যেন নম্রতাৰ ককাদেউতাকৰ ওচৰত সমগ্র অসমীয়া সচেতন বৌদ্ধিক সমাজখনেই যেন দোষী৷ সঁচা অর্থত আন্তঃৰাষ্ট্রীয় খ্যাতিসম্পন্ন এনে কৃতবিদ্য পণ্ডিতক অসমীয়া সমাজখনে না বুজিব পাৰিলে না প্রকৃত সন্মান যাচিব পাৰিলে৷ সন্মান জনোৱাত আমি কৰা কৃপণালিৰ বাবে তেওঁৰ আন্তঃৰাষ্ট্রীয় ভাবমূর্তিত কোনো হীনদেঢ়ি হোৱা নাছিল৷ তদুপৰি পুৰস্কাৰ, সন্মান আদিক তুচ্ছ কথা বুলি ভবা বাবেই মানুহজনে গুৱাহাটী বিশ্ববিদ্যালয়ৰ উপাচার্য পদটোও গ্রহণ কৰা নাছিল৷ তেওঁৰ এটাই যুক্তি আছিল যে যিকোনো এটা গধূৰ প্রশাসনিক দায়িত্ব মূৰ পাতি ল’লে তেওঁৰ গৱেষণাৰ কামত বিঘিনি ঘটিব৷ সেয়েহে তেওঁ অসমর্থতা প্রকাশ কৰিলে৷
নম্রতাৰ ককাদেউতাকৰ নামটো কোৱাৰ লগতে মই আন এটা বিৰল ঘটনা ক’ব বিচাৰিছোঁ৷ প্রতিজন অসমীয়াকে গৌৰৱান্বিত কৰিব পৰা সেই ঘটনাটো ঘটিছিল আমেৰিকা যুক্তৰাষ্ট্রতে৷ ১৯৯৩ চনত নম্রতাৰ ককাদেউতাক তথা প্রখ্যাত গৱেষক পণ্ডিতজন আমেৰিকালৈ গৈছিল৷ নম্রতাৰ মাক–দেউতাক (অর্থাৎ তেওঁৰ জী–জোঁৱাই) আৰু আমেৰিকাৰ এখন বিশ্ববিদ্যালয়ত কম্পিউটাৰ ছায়েন্স বিভাগৰ অধ্যাপক পুত্রৰ পৰিয়ালৰ লগত সময় কটাবলৈকে তেওঁ আমেৰিকালৈ গৈছিল৷ ভ্রমণটো আছিল সম্পূর্ণ ব্যক্তিগত৷ জ্ঞানযোগী পণ্ডিতজনৰ আমেৰিকা ভ্রমণৰ কথাটো বিখ্যাত কোম্পানী মট’ৰ’লাই গম পালে৷ কোম্পানীটোৰ বিষয়াই সুধিলে যে তেওঁলোকৰ স্বার্থত তেওঁ কিছুদিন বেছিকৈ আমেৰিকাত থাকি যাব নেকি? তেওঁ থাকি গ’লে কোম্পানীটোৰ এটা বিশেষ প্রজেক্টত খুব সুবিধা হ’ব বুলি তেওঁক কোৱা হ’ল৷ তেওঁ সন্মতি প্রকাশ কৰাৰ পাছতে কোম্পানীটোৰ উচ্চপদস্থ বিষয়াই আমেৰিকাৰ ইমিগ্রেচনছ আৰু নেচাৰেলাইজেচন ছার্ভিচক অনুৰোধ কৰে তেওঁৰ ভিছাৰ ম্যাদ বৃদ্ধি কৰিবলৈ৷ অর্থাৎ চাকৰিৰ পৰা আঠ বছৰ আগতেই অৱসৰ লৈ আমেৰিকাত থকা জী–জোঁৱাই আৰু পুত্র–বোৱাৰীৰ ওচৰলৈ ফুৰিবলৈ অহা পণ্ডিতজনক বহুৰাষ্ট্রীয় কোম্পানীটোৱে ঠিকেই চিনি পাইছিল আৰু তেওঁৰ পাণ্ডিত্যৰ সম্পূর্ণ সদ্ব্যৱহাৰ কৰিব বিচাৰিছিল৷
গুৱাহাটী বিশ্ববিদ্যালয়ৰ অধ্যাপক ড০ হেমন্ত কুমাৰ শর্মাই এইজন বিদ্বান গৱেষকক সুঁৱৰি ৰচনা কৰা এটা প্রবন্ধত লিখিছে কিদৰে মট’ৰ’লা কোম্পানীয়ে কর্তৃপক্ষক কৈছিল যে গৱেষকজনৰ চিন্তা–চর্চা কোম্পানীটোৰ ‘ইৰিডিয়াম প্রজেক্ট’ৰ লগত জড়িত৷ কোম্পানীটোৰ মতে সেই প্রজেক্টৰ সফলতাৰ লগত আমেৰিকাৰ ভৱিষ্যৎ প্রজন্ম বহু ধৰণে নির্ভৰশীল৷ অর্থাৎ আমেৰিকাৰ ভৱিষ্যৎ প্রজন্মৰ বাবে মানুহজন কিছুদিন বেছিকৈ দেশখনত থাকি যোৱাটো প্রয়োজনীয় বুলি কোম্পানীটোৱে বিশ্বাস কৰিছিল৷
কিন্তু প্রশ্ণ হয় আমি অসমীয়াই জীৱিত কালত তেওঁক কিমান চিনি পালোঁ? তেওঁৰ নাতিনীৰ কথা কোৱাৰ সময়তে মোৰ মনত পৰিছে মানুহজনৰ ককাদেউতাকলৈও৷ কাৰণ গৱেষক পণ্ডিতজনৰ ককাদেউতাকজন ব্রিটিছ চৰকাৰৰ উচ্চপদস্থ বিষয়া হোৱাৰ উপৰি আছিল নতুনকৈ ঠন ধৰি উঠা অসমীয়া ভাষা সাহিত্যৰ অন্যতম কাণ্ডাৰী৷ বৰপেটাত অনুষ্ঠিত অসম সাহিত্য সভাৰ তৃতীয় বার্ষিক অধিৱেশনৰ সভাপতি আছিল কালিৰাম মেধি৷ তেওঁ ৰচনা কৰা আৰু ১৯৩৬ চনত প্রকাশ পোৱা ‘অসমীয়া ব্যাকাৰণ ভাষাতত্ত্ব’ গ্রন্থখন হৈছে অসমীয়া ভাষাৰ এক মাইলৰ খুঁটিস্বৰূপ৷ তেওঁ ৰচনা কৰা ‘অংকাৱলীত’ ২১খন অংকীয়া নাট পোৱা যায়৷
সেই কালিৰাম মেধিৰ জী–নাতি আৰু আমেৰিকাত কর্মৰত চিকিৎসক নম্রতা জৈনৰ ককাদেউতাকজনেই হৈছে প্রখ্যাত পৰিসংখ্যাবিদ আৰু গণিতজ্ঞ ড০ জ্যোতিপ্রসাদ মেধি৷ চাকৰি কালত আমেৰিকা যুক্তৰাষ্ট্র আৰু কানাডাৰ বিভিন্ন নামজ্বলা বিশ্ববিদ্যালয়ত ভিজিটিং প্রফেছৰ ৰূপে কাম কৰা ড০ জ্যোতিপ্রসাদ মেধিয়ে ১৯৮৫ চনত গুৱাহাটী বিশ্ববিদ্যালয়ৰ পৰিসংখ্যা বিভাগৰ পৰা অৱসৰ গ্রহণ কৰে৷ কলিকতা বিশ্ববিদ্যালয়ৰ পৰা গণিত বিভাগত এম এছ চি পাছ কৰোঁতে তেওঁ দুটা সোণৰ পদক লাভ কৰিছিল৷ তাৰে এটা আছিল প্রথম স্থান পোৱাৰ বাবে আৰু আনটো আছিল পূর্বৰ সকলো অভিলেখ ভংগ কৰাৰ বাবে৷
ড০ জ্যোতিপ্রসাদ মেধিৰ কথা কেতিয়াবা বিস্তৃতভাৱে লিখিবলৈ চেষ্টা কৰিম৷ আন্তঃৰাষ্ট্রীয় পর্যায়ত তেওঁৰ পাণ্ডিত্যৰ গৰিমা কিমান, বা পৰিসংখ্যা বিজ্ঞানৰ QUEUEING THEORYৰ ওপৰত তেওঁৰ কিমান দখল বা কিমান গ্রন্থ ৰচনা কৰিছে সেয়া জানিবলৈ আগ্রহী পাঠকে গুগলত গৈ জে মেধি বুলি টাইপ কৰিলেই হ’ল৷ গুগলে নম্রতা জৈনৰ বতৰাও দিয়ে৷ কিন্তু ড০ জ্যোতিপ্রসাদ মেধিৰ বিষয়ে দিয়ে আৰু সঠিক খবৰ৷ নাতিনীয়েকৰ বর্তমান প্রয়াসৰ প্রতি শুভকামনা জনোৱাৰ লগতে তেওঁৰ ককাদেউতাকৰ স্মৃতিত যাচিছোঁ গভীৰ শ্রদ্ধাঞ্জলি৷
- ময়ূৰ বৰা