অতীতৰ অনুভৱ, বৰ্তমানৰ প্ৰত্যাহ্বান আৰু ভৱিষ্যতৰ আৱশ্যকতাৰ প্ৰতি লক্ষ্য ৰাখি নিৰ্মাণ কৰা হৈছে ৰাষ্ট্ৰীয় শিক্ষা নীতি: ডি. ৰামকৃষ্ণ ৰাও
যোৱা ছয় বছৰ ধৰি বিভিন্ন শিক্ষাবিদ, বুদ্ধিজীৱী, আলোচক, শৈক্ষিক নেতৃত্ব, প্ৰশাসক তথা শৈক্ষিক জগতৰ অন্যান্য শুভ চিন্তকৰ পৰামৰ্শ, ভৌগোলিক দৃষ্টিৰে প্ৰায় এক লাখ গাঁৱৰ সৈতে কৰা যোগাযোগ, অসংখ্য কৰ্মশালাৰ আয়োজন আৰু আলোচনা-বিলোচনাৰ পাছত বহু প্ৰতীক্ষিত
ৰাষ্ট্ৰীয় শিক্ষা নীতি ২০২০ ভাৰত চৰকাৰৰ অনুমোদনৰ পাছত জনসাধাৰণৰ হাতত আহি পৰিছে। নিশ্চিতভাৱে ই এক যুগান্তকাৰী তথা পথ প্ৰদৰ্শনকাৰী তথা প্ৰশংসনীয় পদক্ষেপ। এই ৰাষ্ট্ৰীয় শিক্ষা নীতিয়ে সৰ্বজনস্বীকৃত, একাত্ম, সৰ্বসমাৱেশী তথা উচ্চ মান সম্পন্ন শিক্ষাৰ দিশত এক শক্তিশালী পদক্ষেপ হোৱাৰ লগতে একবিংশ শতিকাৰ বাবে আৱশ্যক হোৱা কৌশল তথা মূল্যবোধ আধাৰিত, মনুষ্য নিৰ্মাণকাৰী পদ্ধতিসমূহক প্ৰযোজ্য কৰাৰ পথ প্ৰশস্ত কৰিব বুলি আশা কৰিব পাৰি। বিদ্যা ভাৰতীয়ে ৰাষ্ট্ৰীয় শিক্ষা নীতি ২০২০ক আন্তৰিকতাৰে স্বাগতম জনোৱাৰ লগতে এই আশাও প্ৰকাশ কৰে যে সাৰ্বজনীন প্ৰচেষ্টা, সহযোগিতা তথা অনুৱৰ্তী ক্ৰিয়াকলাপৰ দ্বাৰা ই নিজৰ উদ্দেশ্যত সফল হ’ব।
ৰাষ্ট্ৰীয় শিক্ষা নীতিৰ মুখ্য বিন্দুবিলাকৰ ভিতৰত পঢ়াশলীয়া শিক্ষাৰ কাঠামোৰ আমূল পৰিৱৰ্তন সাধি ৫+৩+৩+৪ লৈ ৰূপান্তৰিত কৰাৰ উদ্দেশ্য হৈছে শিক্ষাক প্ৰাক্ প্ৰাথমিকৰ পৰা উচ্চতৰ মাধ্যমিকলৈকে সাৰ্বজনীন কৰা আৰু ইয়াক বৃত্তিমূলক শিক্ষাৰ লগত সংযুক্ত কৰা।
শিশু পৰিচৰ্যা আৰু শিক্ষা (Early Childhood Care and Education- ECCE) ক ব্যৱস্থিত স্বৰূপ প্ৰদান কৰিলে ই শিক্ষাৰ ভেটি গঢ়ি তুলিব লগতে স্বাস্থ্য শিক্ষা, পুষ্টি, আত্ম নিৰ্ভৰশীলতাৰ কৌশলসমূহৰ বিকাশৰ বাবে খেলৰ মাধ্যমেৰে শিক্ষাৰ যি আৰ্হি প্ৰস্তুত কৰিব, ই দেশৰ ১০ লাখ অঙ্গনবাদী কেন্দ্ৰসমূহৰ জৰিয়তে শিক্ষাৰ লগত যুক্ত হোৱা প্ৰায় ৭ কোটি শিশুক শিক্ষাৰ মূল সুঁতিৰ লগত যুক্ত কৰাত সহায়ক হ’ব।
শিক্ষা সম্পূৰ্ণ নকৰাকৈ বিদ্যালয় এৰা (dropout) শিশুৰ সংখ্যা হ্ৰাস কৰিবলৈ শিক্ষাৰ পৰিসৰৰ বৃদ্ধি ঘটাই তেওঁলোকৰ বাবে শিক্ষাৰ বহুমূখী আনুষ্ঠানিক তথা অনানুষ্ঠানিক বাট মোকলোৱাৰ নতুন ব্যৱস্থা এই শিক্ষা নীতিৰ এক অন্যতম আকৰ্ষণ বুলি কব পাৰি। সেইদৰে, সমান তথা সমাৱেশী শিক্ষাৰ মাধ্যমেৰে আৰ্থিক আৰু সামাজিক ভাৱে পাছপৰা সমাজৰ প্ৰতি বিশেষ দৃষ্টিৰে বিদ্যালয় স্তৰৰ শিক্ষাত দেখা দিয়া বৈষম্য দূৰ কৰাটোও এক উল্লেখযোগ্য পদক্ষেপ।
ভৱিষ্যত জীৱনৰ বাবে প্ৰয়োজন হোৱা কৌশল (skill) আৰু ক্ষমতাৰ বিকাশ, বিদ্যা আহৰণৰ উদ্দেশ্যৰ আধাৰত বিষয়ৰ সামগ্ৰীকতা, বৈজ্ঞানিক চিন্তাধাৰাৰ বিকাশ, ডিজিটেল সাক্ষৰতা তথা বহুভাষীক শিক্ষাৰ প্ৰসাৰৰ জৰিয়তে ভাৰতীয় ভাষাসমূহৰ বিকাশৰ দ্বাৰা ক্ৰিয়া আধাৰিত শিক্ষণৰ মাধ্যমেৰে আজিৰ প্ৰজন্মই মাত্ৰ বৰ্তমানৰ পৰিস্থিতিৰে নহয়, ভৱিষ্যতৰ ভাৰতৰ বাবেও নিজৰ ক্ষমতাৰে বলীয়ান হ’ব পাৰিব।
মূল্যাংকন পদ্ধতিক কেৱল পৰীক্ষা কেন্দ্ৰীক কৰাৰ পৰিৱৰ্তে ছাত্ৰৰ মূল্যাংকন বহুমুখী মানকৰ ওপৰত কৰা সম্পৰ্কে নিৰ্দেশাৱলীত যি পৰিৱৰ্তন হ’ব লগীয়া আছে, ই প্ৰচলিত প্ৰণালীক সহজ আৰু সৰ্বস্পৰ্শী কৰিব। এই নতুনত্বৰ সু পৰিণাম নিশ্চয় পোৱা যাব।
শিক্ষাৰ লগত জড়িত প্ৰায় সকলো ব্যক্তিয়েই শিক্ষক-শিক্ষাত পৰিৱৰ্তনৰ বাবে বাট চাই আছিল। ৰাষ্ট্ৰীয় শিক্ষা নীতি ২০২০ ত এনে বহু উদাহৰণ পোৱা যায় যে অধিক সৰ্বস্পৰ্শী ৰাষ্ট্ৰীয় পাঠ্যক্ৰম সম্ভৱতঃ ২০২১ বৰ্ষৰ পৰাই শিক্ষা ব্যৱস্থাত গুৰুত্বপূৰ্ণ সংশোধন ঘটাব।
উচ্চ শিক্ষাতো বহুতো পৰিৱৰ্তনৰ প্ৰয়োজননীয়তা আছিল। স্নাতক স্তৰত চাৰি বছৰীয়া পাঠ্যক্ৰমত অন্তৰ্ভুক্তিৰ একাধিক বিকল্প দিয়া হৈছে যিটো শিক্ষাৰ্থীসকলৰ বাবে এক সুবিধাজনক বিকল্প হিচাপে পৰিগনিত হ’ব। কেইবাটাও নীতি নিৰ্ধাৰক সংস্থাক একত্ৰীকৰণ কৰি এটাই মাত্ৰ সংস্থালৈ ৰূপান্তৰণ কৰাটো আদৰণীয় পদক্ষেপ। এটা নতুন ৰাষ্ট্ৰীয় অনুসন্ধানৰ মাধ্যমেৰে শৈক্ষিক গৱেষণাৰ বাবে বিভিন্ন ক্ষেত্ৰসমূহৰ একত্ৰীকৰণ আৰু মানদণ্ডৰ বিকাশো আনন্দৰ বিষয়।
শিক্ষা নীতিৰ যি আৰ্হি কালি প্ৰকাশ কৰা হৈছে, তাক দেখি অনুভৱ হৈছে যে অতীজৰ পৰা অভিজ্ঞতা আহৰণ কৰি, বৰ্তমানৰ প্ৰত্যাহ্বানসমূহক বুজি লৈ আৰু ভৱিষ্যতৰ আৱশ্যকতাৰ প্ৰতি লক্ষ্য ৰাখি ইয়াক তৈয়াৰ কৰা হৈছে। শিক্ষা নীতিৰ দ্বাৰাই শিক্ষা জগতৰ আমূল পৰিৱৰ্তনৰ সম্ভাৱনা আশা কৰিব পাৰি। ১৯৬৮ চনৰে পৰা শিক্ষা নীতিৰ সম্পূৰ্ণ বলবৎ কৰাটো এক ডাঙৰ প্ৰত্যাহ্বান আছিল। বিদ্যা ভাৰতীয়ে এই ৰাষ্ট্ৰীয় শিক্ষা নীতিৰ প্ৰভাৱী ক্ৰিয়ান্বয়নৰ ক্ষেত্ৰত অধিক সহযোগ কৰাৰ আশ্বাস প্ৰদান কৰিছে তথা সকলো সংশ্লিষ্ট সংস্থান, শিক্ষাবিদ, বুদ্ধিজীৱী, শৈক্ষিক চিন্তক, গৱেষক, প্ৰশাসকক ইয়াৰ প্ৰভাৱী কাৰ্যকৰীকৰণৰ বাবে যাৱতীয় সহযোগিতা আগবঢ়াবলৈ অনুৰোধ কৰিছে।
চৰকাৰৰ দ্বাৰা ৰাষ্ট্ৰীয় হিতৰ বাবে গ্ৰহণ কৰা এই নতুন *ৰাষ্ট্ৰীয় শিক্ষা নীতি ২০২০* ৰূপী সৎ প্ৰচেষ্টাত সহায়-সহযোগিতা আগবঢ়োৱা সকলোকে পুনৰ বাৰ অভিনন্দন জ্ঞাপন কৰিছো।
- শ্ৰীযুত ডি. ৰামাকৃষ্ণ ৰাও, অখিল ভাৰতীয় অধ্যক্ষ