কৃষ্ণগহ্বৰ-উজ্জ্বল তৰাৰ অজানা ৰহস্য উদঘাটনৰ বাবে মহাকাশলৈ এক্সপ’ছাট

🔹 নৱবর্ষৰ পহিলা দিনটোতে ইছৰ’ৰ যুগান্তকাৰী পদক্ষেপ

বিশেষ বাৰ্তা, ১ জানুৱাৰী : নৱবর্ষৰ পহিলা দিনটোতেই যুগান্তকাৰী পদক্ষেপ হিচাপে ইছৰ’ৱে মহাকাশলৈ উৎক্ষেপণ কৰিলে এটা কৃত্রিম উপগ্রহ৷ এইটো হ’ল– দেশৰ প্রথমটো এক্স–ৰে’ প’লাৰিমিটাৰ ছেটেলাইট৷ সংক্ষেপতে যাক কোৱা হৈছে এক্সপ’ছাট (XPoSat)৷ আজি পুৱা ৯.১০ বজাত অন্ধ্রপ্রদেশৰ শ্রীহৰিকোটা সতীশ ধাৱান স্পেচ ৰিছার্চ চেণ্টাৰৰ লঞ্চিং পেডৰ পৰা প’লাৰ ছেটেলাইট লঞ্চ ভেহিকল চি–৫৮ৰ পিঠিত উঠি মহাকাশ অভিমুখে যাত্রা আৰম্ভ কৰে এক্সপ’ছাটে৷ উদ্দেশ্য কৃষ্ণগহ্বৰৰ পৰা আৰম্ভ কৰি নিউট্রন ষ্টাৰসহ মহাকাশৰ বুকুত থকা মুঠ ৫০টা উজ্জ্বলতম শক্তি–নক্ষত্রৰ অজানা ৰহস্য উদ্ঘাটন৷ মাটিৰ পৰা ৫০০–৭০০ কিলোমিটাৰ উচ্চতাত অৱস্থান কৰাৰ পাছত নির্দিষ্ট কক্ষপথত পৃথিৱীক প্রদক্ষিণ কৰিব এই উপগ্রহটোৱে৷ লক্ষণীয়ভাৱে এনেধৰণৰ উপগ্রহ মহাকাশৰ বুকুলৈ প্রথমবাৰৰ বাবে পঠিয়াইছিল আমেৰিকাৰ মহাকাশ গৱেষণা সংস্থা নাছাই৷ ২০২১ চনত নাছাই প্রেৰণ কৰা উপগ্রহটোৰ নাম আছিল ইমেজিং এক্স–ৰে’ প’লাৰিমিটাৰ এক্সপ্ল’ৰাৰ (আইএক্সপিই)৷ ইছৰ’ৰ এক্সপ’ছাটে এক্স–ৰে’ উৎসৰ মেৰুকৰণ মহাকাশত পর্যবেক্ষণ কৰিব৷ ইয়াত সংযুক্ত হৈ আছে ৰমণ ৰিছার্চ ইনষ্টিটিউট আৰু ইউ আৰ ৰাও ছেটেলাইট চেণ্টাৰে যুটীয়াভাৱে প্রস্তুত কৰা প’লাৰিমিটাৰ ইনষ্ট্রুমেণ্ট ইন এক্স–ৰে’ (পোলিক্স)–এক্স–ৰে’ স্পেকট্র’স্কপি এণ্ড টাইমিং (এক্সপেক্ট)৷ মহাজাগতিক পদার্থবিদ্যাত এই যন্ত্রই নতুন পথ প্রদর্শন কৰিব পাৰিব বুলি বিশ্বাসী মহাকাশ বিজ্ঞানীসকল তথা ইছৰ’৷ এনে এক গুৰুত্বপূৰ্ণ অভিযানৰ বাবে ইছৰোৰ মহাকাশ বিজ্ঞানীসকলে নতুন বছৰৰ আৰম্ভণি বাছি লৈছিল। এই উপগ্ৰহটোৱে তাত কৃষ্ণগহ্বৰ আৰু উজ্জ্বল তৰা বিচাৰিব। পৰ্যবেক্ষণৰ ভিত্তিত ইছৰোৰ কণ্ট্ৰল ৰুমলৈ তথ্য প্ৰেৰণ কৰা হ’ব। আৰু ইয়াক বিশ্লেষণ কৰি সৌৰজগতৰ কৃষ্ণগহ্বৰ আৰু শক্তিৰ অন্যান্য উৎসৰ বিষয়ে জানিব পৰা যাব। এক্সপ’ছাটে মহাকাশত মুঠ ৫ বছৰ কাম কৰিব পাৰে। তেনেকৈয়ে সেইটো সৃষ্টি কৰা হৈছে। এক্সপ’ছাটে মূলতঃ এক্স-ৰে মেৰুমিটাৰৰ সহায়ত পৃথিৱীৰ চাৰিওফালে থকা অন্যান্য পোহৰৰ উৎস বিচাৰিব। ইয়াৰ পলিক্স অংশই উচ্চ তীব্ৰতাৰ এক্স-ৰে নিৰ্গত কৰিব। আৰু পৰৱৰ্তী অংশত মূলতঃ নিৰ্গত এক্স-ৰেৰ পৰিৱৰ্তন নিৰীক্ষণ কৰা হ’ব আৰু পৰিৱৰ্তনৰ বিষয়ে তথ্য প্ৰেৰণ কৰা হ’ব। বিজ্ঞানীসকলৰ মতে, কৃষ্ণগহ্বৰ বা আন তৰাৰ পোহৰ শক্তি বিশ্লেষণ কৰিলেহে বুজিব পৰা যাব। সেই দৃষ্টিকোণৰ পৰা ইছৰ’ৰ এই এক্সপ’ছাট অভিযানে নিঃসন্দেহে বিশ্ব মহাকাশ গৱেষণাত অগ্ৰণী ভূমিকা গ্ৰহণ কৰিব।