নিয়মীয়া বার্তা, ৩০ জানুৱাৰীঃ ক্রমশঃ জহি–খহি যাবলৈ ধৰিছে গোৱালপাৰীয়া লোক–সংগীতৰ পীঠস্থান তথা সংগীত নাটক একাডেমী বঁটা বিজয়ী পদ্মশ্রী প্রতিমা পাণ্ডে বৰুৱাৰ সংগীত সাধনাৰ পীঠস্থান ধুবুৰী জিলাৰ গৌৰীপুৰৰ মাটিয়াবোগস্থিত ‘হাৱা মহল’৷ কিন্তু শিল্পীগৰাকীৰ মৃত্যুৰ পিছত বিভিন্ন মহলৰ পৰা পোৱা গৈছিল বিভিন্ন প্রতিশ্রুতিৰ৷ শিল্পীজনাৰ সংগীত সাধনাৰ পীঠস্থান মাটিয়াবোগৰ হাৱা মহলক এক সংগ্রহালয় ৰূপে স্থাপন কৰাৰ প্রতিশ্রুতি প্রদান কৰিছিল তদানীন্তন চৰকাৰখনে৷ লগতে গোৱালপাৰীয়া লোক–সংস্কৃতিৰ প্রৱাহ বিশুদ্ধতাৰে প্রৱহমান ৰখাৰ স্বার্থত এটি প্রতিষ্ঠান গঢ়ি তোলাৰ কথাও ঘোষণা কৰিছিল সদৌ অসম ছাত্র সন্থাই৷ পিছে শিল্পীগৰাকীয়ে অনন্তধামলৈ যাত্রা কৰাৰ আজি ১৮ বছৰ উকলিল যদিও বিভিন্ন পক্ষই দিয়া প্রতিশ্রুতিবোৰৰ এটাও বাস্তৱত পৰিণত নহ’ল৷ ‘অগপ চৰকাৰৰ দিনত আমি লিখিতভাৱে বাইদেউৰ স্মৃতিবিজড়িত এই হাৱা মহলক সংৰক্ষণৰ বাবে পত্র লিখিছিলোঁ৷ তদানীন্তন মুখ্যমন্ত্রী প্রফুল্ল কুমাৰ মহন্তকে ধৰি অগপৰ বহু শীর্ষ নেতা ইয়ালৈ আহিছিল৷ কিন্তু বাস্তৱত একোকে নকৰিলে৷’ –এইদৰেই বিষয়টো লৈ আক্ষেপ কৰে প্রতিমা পাণ্ডে বৰুৱাৰ ভাতৃ প্রবীৰ বৰুৱাই৷ উল্লেখ্য যে গৌৰীপুৰৰ ৰাজপৰিয়ালৰ প্রভাত চন্দ্র বৰুৱাই ১৯১৪ চনতেই গদাধৰ নৈৰ পাৰৰ মাটিয়াবোগ নামৰ সৰু টিলাৰ ওপৰত নির্মাণ কৰিছিল এই ৰাজ অট্টালিকাসদৃশ মহলটো৷ প্রথম মহাসমৰৰ সময়ত ১৯০৪ চনতেই নির্মাণকার্য আৰম্ভ হোৱা মহলটোৰ নির্মাণ সম্পূর্ণ হ’বলৈ সময় লাগিছিল ১০ বছৰ৷ ৩ লাখ ৪০ হাজাৰ টকা ব্যয়েৰে কলকাতাৰ ‘চাইনা টাউন’ৰ পৰা অহা চাইনিজ মিস্ত্রীয়ে নির্মাণ কৰি উলিওৱা এই মহলটোত হিন্দু, মোগল আৰু ব্রিটিছ স্থাপত্য কলাৰ উপাদান পোৱা যায়৷ ‘হাৱা মহলক গৌৰীপুৰৰ ৰাজপৰিয়ালে মূলতঃ ৰাজ অতিথিশালা তথা গ্রীষ্ম আৱাস ৰূপে ব্যৱহাৰ কৰিছিল৷
মহলটোত আছিল বিভিন্ন আপূৰুগীয়া তৈলচিত্র, আলোকচিত্র, বিভিন্ন ধৰণৰ মাৰণাস্ত্রকে ধৰি অন্যান্য বহু ঐতিহাসিক সমল থকা বয়–বস্তু৷ কিন্তু সেই সামগ্রীবোৰৰ অধিকাংশই সংৰক্ষণৰ অভাৱত নষ্ট হৈ গৈছে৷ বর্তমানে মহলটোৰ বিলিয়ার্ড ৰুমত কিছু সামগ্রী ৰখা হৈছে যদিও যথাযথ সংৰক্ষণৰ অভাৱত সেইবোৰৰ তথৈবচ অৱস্থা৷ কিন্তু নামনি অসমৰ জমিদাৰী প্রথা তথা পুৰণি গোৱালপাৰা জিলাৰ বুৰঞ্জীৰ সৈতে ওতপ্রোতভাৱে জডিত থকা সেই সামগ্রীবোৰৰ সংৰক্ষণৰ প্রয়োজন আছিল৷ জাতিটোৰ স্বার্থত প্রয়োজন আছিল পুৰণি সেই ইতিহাস জীয়াই ৰখাৰ৷ এইদৰেই ক্ষোভ প্রকাশ কৰা পোৱা যায় ৰাজ পৰিয়ালটোৰেই সদস্য প্রবীৰ বৰুৱাই৷ উল্লেখ্য যে ১৯৫৭ চনত ‘মাহুত বন্ধু ৰে’ বোলছবিখনৰ চিত্রায়ণ কৰাৰ বাবে পত্নী প্রিয়ম্বদা হাজৰিকাসহ ‘হাৱা মহল’ৰ অতিথিশালাত প্রায় ডেৰ মাহ আছিল গণশিল্পী প্রয়াত ড০ ভূপেন হাজৰিকা৷ ‘সেই সময়ত প্রয়াত প্রতিমাদিৰ কণ্ঠত ‘দেশী গান’ শুনি মুগ্ধ হৈছিল প্রয়াত শিল্পীগৰাকী৷ আৰম্ভ হৈছিল দুয়োগৰাকী শিল্পীৰ সংগীতময় যাত্রা আৰু কালজয়ী এই দুই শিল্পীৰ প্রচেষ্টাতে ৰাজবংশী সম্প্রদায়ৰ দেশী গানে জগতসভাত আত্মপ্রকাশ কৰিছিল গোৱালপাৰীয়া গীত বুলি৷ লগতে তেওঁ সদৰী কৰে যে অসমৰ বাহিৰেও চুবুৰীয়া পশ্চিমবংগকে ধৰি বিদেশৰ পৰা প্রয়াত দুয়োগৰাকী শিল্পীৰ বহু অনুৰাগী এতিয়াও ‘হাৱা মহল’ চাবলৈ আহে৷ ‘কিন্তু অতিথিসকলৰ একাংশই কেতিয়াবা শৌচাগাৰলৈ যাবলৈ বিচাৰিলে বৰ লাজ লাগে, অপ্রস্তুত হওঁ৷ কিয়নো নূ্যনতম সেই ব্যৱস্থাও আমাৰ নাই৷’ লগতে প্রবীৰ বৰুৱাই আক্ষেপ কৰি কয় যে ‘হাৱা মহলক পর্যটন ক্ষেত্র ৰূপেও গঢ়ি তোলাৰ সুযোগ আছে৷ আমাৰ থাকিবলৈ বিকল্প ব্যৱস্থ কৰিলে আমি সাজু৷ সেই কথাও আমি চৰকাৰক বহু পূর্বেই জনাইছিলোঁ, পিছে বর্তমানলৈ একো সঁহাৰি পোৱা নাই৷’ অৱশ্যে সম্প্রতি অসম পর্যটন বিভাগৰ অধ্যক্ষ জয়ন্ত মল্ল বৰুৱাই ‘হাৱা মহল’ পর্যবেক্ষণ কৰাৰ পিছত ইয়াক সংৰক্ষণ অথবা পর্যটন ক্ষেত্র ৰূপে গঢ়ি তোলাৰ বিষয়টো লৈ চিন্তা–চর্চা কৰাৰ প্রতিশ্রুতি দিছিল৷ বিষয়টো লৈ ৰাজপৰিয়ালটোৰ সদস্য প্রবীৰ বৰুৱাই কয় যে ‘পর্যটন বিভাগৰ তৰফৰ পৰা হাৱা মহললৈ অহা পথছোৱা নির্মাণৰ বাবে দুই কোটি টকাৰ অনুমোদন দিয়া হোৱা বুলি লোকৰ মুখে শুনিছোঁ৷ পিছে ‘হাৱা মহল’ আৰু ইয়াৰ আচবাব–পত্রকে ধৰি ঐতিহাসিক সমলখিনি সংৰক্ষণৰ বাবেও কিবা ব্যৱস্থা লোৱা হ’ব নে নাই সেয়া এতিয়ালৈ নাজানো৷ কিন্তু আশা কৰিছোঁ পর্যটন বিভাগৰ অধ্যক্ষগৰাকীয়ে আমাক কোৱা ধৰণেই বিষয়টো লৈ চিন্তা–চর্চা কৰিব৷ কেৱল জমিদাৰ পৰিয়ালেই নহয়, দীর্ঘ বহু বছৰৰ পৰাই প্রতিমা পাণ্ডে বৰুৱাৰ বহু অনুৰাগীয়ে কিন্তু কামনা কৰি আহিছে গোৱালপাৰীয়া গীতৰ সাধনাৰ পীঠস্থান এই মহলটো সংৰক্ষণ কৰাৰ বাবে চৰকাৰে ব্যৱস্থা লোৱাৰ৷ এতিয়া প্রশ্ণ হ’ল বহু ইতিহাসৰ সাক্ষী তথা গোৱালপাৰীয়া লোকগীতৰ সম্রাজ্ঞী প্রয়াত প্রতিমা বৰুৱা পাণ্ডেৰ স্মৃতিবিজড়িত এই ‘হাৱা মহল’ৰ প্রতি ৰজাঘৰীয়াৰ সুদৃষ্টি পৰিবনে?