ড০ পার্থসাৰথি মহন্ত
‘পগলা নেকি?’
‘কি পাগল অ’ এইটো’
এনেকুৱা মন্তব্য আমি প্রায়ে শুনি থাকোঁ, কৰি থাকোঁ, আৰু ইণ্টাৰেষ্টিং কথাটো হ’ল আনেও আমাৰ ওপৰত এনে মন্তব্য দি থাকে৷
কিয় এনেকুৱা হয়? আমি সৱ পাগল নেকি? আমাৰ সৱৰে কিবাকিবি পাগলামি থাকেই নেকি? কি এই উন্মাদনাৰ মনোবিজ্ঞান?
দৰাচলতে উন্মাদনা হৈছে মনোবিজ্ঞান আৰু দর্শনৰ ডেওনা অতিক্রম কৰি যোৱা এক ধাৰণা৷ সাধাৰণতে স্বাভাৱিক বুলি গণ্য কৰা আস্থা বা বস্তুৰ পৰা বিচ্যুতিয়েই হৈছে উন্মাদনা, পাগলামি৷ আপাতদৃষ্টিত নেতিবাচক৷ কিন্তু মানৱ পৰিচয়ৰ এক অন্তর্নিহিত অংশ৷ আনৰ দ্বাৰা আৰোপিত হওক বা আমাৰ কুটিলতা হওক– আমি কোন বহুলাংশে বাস্তৱায়িত কৰে আমাৰ উন্মাদনাই৷ এজন ব্যক্তি হিচাপে আমাৰ স্বকীয়তাৰ আঁৰত লুকাই থাকে আমাৰ পাগলামি৷
উন্মাদনা প্রায়ে আপেক্ষিক৷ কাৰোবাৰ বাবে অদ্ভুত বা অযুক্তিকৰ যেন লগা আচৰণ, আন কাৰোবাৰ বাবে একেবাৰে স্বাভাৱিক হ’ব পাৰে৷ নিজৰ লগত কথা পতা ব্যক্তিক কোনো কোনোৱে অস্থিৰ বুলি গণ্য কৰে যদিও আন বহুতে আকৌ এয়া আত্মনিৰীক্ষণ আৰু সৃষ্টিশীলতা বুলি সন্মান কৰে৷
এইক্ষেত্রত জ্ঞানমূলক পক্ষপাতিত্বৰো এটা ভূমিকা থাকে৷ মানুহৰ জ্ঞানমূলক পক্ষপাতিত্বৰ প্রৱণতা আছে৷ যেতিয়া কোনোবাই আমাৰ বুজিব নোৱাৰা আচৰণ প্রদর্শন কৰে, তেতিয়া হয়তো আমি ইয়াক ‘পাগলামি’ বুলি লেবেল লগাই দিব পাৰোঁ কাৰণ ই আমাৰ কাঠামোৰ লগত খাপ নাখায়৷ তেনে কৰি আমি আচলতে কিবা এটা বুজি পোৱাৰ অসমর্থতাৰ দোষ আনৰ ওপৰত জাপি দিবলৈ চেষ্টা কৰোঁ৷
মনোবিজ্ঞানী কার্ল জঙে কৈছিল যে আমি আমাৰ ছাঁক আঁকোৱালি ল’ব পাৰিব লাগিব৷ অর্থাৎ নিজৰ সামাজিকভাৱে কম গ্রহণযোগ্য বা লুকাই থকা দিশবোৰো ব্যক্তিগত উৎকর্ষ সাধনৰ বাবে কর্ষণ কৰিব লাগিব৷ আনে যিটোক উন্মাদনা বুলি গণ্য কৰিব পাৰে, সেয়া আচলতে আত্ম–বাস্তৱায়নৰ চাবিকাঠী হ’ব পৰে৷
বাস্তৱ জীৱনত এনে অনেক উদাহৰণ আছে য’ত আনে অনুভৱ কৰা উন্মাদনা কোনো ত্রুটি নহয় বৰঞ্চ এটা সংজ্ঞায়িত বৈশিষ্ট্য৷
বহুতো শিল্পী, লেখক, বিজ্ঞানীক তেওঁলোকৰ অগতানুগতিক পদ্ধতি বা দৃষ্টিভংগীৰ বাবে উন্মাদ বুলি লেবেল লগোৱা হৈছে৷ ভিনচেণ্ট ভ্যান গগৰ মানসিক সংগ্রামৰ বিষয়ে সকলোৱে জানে৷ তেওঁৰ ‘উন্মাদনা’ই ইতিহাসৰ কিছুমান বিখ্যাত চিত্রৰ সৃষ্টি কৰিছিল৷ পদার্থ বিজ্ঞানী নিক’লা টেছলাক বৈদ্যুতিক ক্ষেত্রলৈ আগবঢ়োৱা অবিস্মৰণীয় অৱদানৰ বাবে ইতিহাসৰ অন্যতম গুৰুত্বপূর্ণ উদ্ভাৱক হিচাপে গণ্য কৰা হয়৷ তেওঁৰ বহু আচৰণক অনেকে পাগলামি বুলিয়েই কয়৷ মুকুতালৈ ইমানেই ভয় কৰিছিল যে তেওঁ মুকুতা পিন্ধা মহিলাৰ পৰাই দূৰত আছিল৷ লগতে তিনি নম্বৰৰ প্রতি তেওঁৰ আছিল এক দুর্বাৰ আকর্ষণ৷ এই উন্মাদনা তেওঁৰ বৈজ্ঞানিক অন্বেষণৰ পৰা অবিচ্ছেদ্য আছিল৷
কিছুমান বিশেষ সাংস্কৃতিক নীতি–পৰম্পৰা সেই সংস্কৃতিৰ বাহিৰৰ মানুহৰ কাৰণে আচহুৱা, অস্বাভাৱিক যেন লাগিব পাৰে৷ চুফী নৃত্য ঘূৰি ঘূৰি নাচে৷ কিন্তু ধ্যানত নিমগ্ণ হৈ থাকে৷ যেন সমাধিতহে আছে৷ নজনা মানুহৰ কাৰণে অদ্ভুত৷ অথচ চুফী ৰহস্যবাদত গভীৰভাৱে শিপাই থকা এক আধ্যাত্মিক অনুশীলন৷ গতিশীল অৱস্থাত ধ্যান৷
দৈনন্দিন জীৱনৰ কাৰোবাৰ ৰুটিন বা চখো আনৰ বাবে অস্বাভাৱিক হ’ব পাৰে, অদ্ভুত হ’ব পাৰে৷ এই অস্বাভাৱিকতায়ে সৃষ্টি কৰে ব্যক্তিগত স্বকীয়তা৷ কোনোবাই ওৰেৰাতি সাৰে থাকি কাম কৰিব পাৰে আৰু গোটেই দিনটো শুই থাকিব পাৰে৷ আমি তেওঁক পগলা বুলি ক’ব পাৰোঁ৷ কিন্তু তেওঁ যে ৰাতিহে কাম কৰি ভাল পায়৷ আমি ভবা ‘উন্মাদনা’ আচলতে এয়া তেওঁৰ কাম কৰা ষ্টাইল৷ তেওঁৰ বাবে সুবিধা, সহায়ক৷
এটা ইণ্টাৰেষ্টিং কথা যে আমি উন্মাদনাক আনৰ ওপৰত আৰোপ কৰোঁ৷ নিজকে আমি সম্পূর্ণ স্বাভাৱিক বুলি ভাবোঁ৷ দুটা প্রধাণ কাৰণত আমি সাধাৰণতে আনক উন্মাদ হিচাপে প্রক্ষেপ কৰোঁ৷ অজ্ঞাত ভয়৷ মানুহে যিটো বুজি নাপায় তাক ভয় কৰে৷ যেতিয়া কাৰোবাৰ আচৰণে সামাজিক গ্রহণযোগ্যতাক অৱজ্ঞা কৰে, সেয়া বুজিবলৈ যত্ন কৰাতকৈ ‘পাগলামি’ বুলি উলাই কৰাটো সহজ৷ আনটো সামাজিক প্রক্রিয়া৷ সমাজৰ নীতি–নিয়মে কি গ্রহণযোগ্য সেইটো নির্ধাৰণ কৰে৷ এই নীতি–নিয়মৰ পৰা বিচ্যুত যিকোনো ব্যক্তিৰ ওপৰতে আনে উন্মাদ বুলি লেবেল লগোৱাৰ সম্ভাৱনা থাকে৷ ষ্টিভ জবছ আৰু ইলন মাস্কক অনেকে অলপ পগলা বুলিয়েই ভাবিছিল৷ তেওঁলোকে কিন্তু কর্প’ৰেট জগতখনকেই নতুনকৈ সংজ্ঞায়িত কৰিলে৷
আচল কথাটো হ’ল– নিজৰ নিজৰ পাগলামি আমি সকলোৱে জানো৷ মানিহে নলওঁ৷ আমাক অনন্য কৰি তোলা আমাৰ এই উন্মাদনাবোৰ মানি লোৱাটো আমাৰ কাৰণে অতি গুৰুত্বপূর্ণ৷ মনোবিজ্ঞানীসকলে মানসিক সুস্থতাৰ মাধ্যম হিচাপে আত্মগ্রহণ কৰাৰ পোষকতা কৰে৷ আমাৰ উন্মাদনাক ইতিবাচকভাৱে ব্যৱহাৰ কৰিবলৈ উৎসাহিত কৰে৷ আত্ম–প্রতিফলন৷ আত্মবিশ্লেষণে আমাক আমাৰ অনন্য আচৰণৰ কাৰণ বুজাত সহায় কৰে৷ আমি উপলব্ধি কৰোঁ আমাৰ আৱেগ, অভিজ্ঞতা আৰু ব্যক্তিত্বৰ লগত আমাৰ পগলা আচৰণ কেনেদৰে বান্ধ খাই আছে৷ লগতে আমি চেষ্টা কৰিব লাগে আমাৰ সৃষ্টিশীলতাক গতি দিবলৈ, দিশ দিবলৈ৷ ব্যক্তিগত আৰু সামাজিক স্থিতিস্থাপকতা আমাক অৱশ্যেই লাগিব৷ প্রামাণ্যতাক মূল্য দিয়া ব্যক্তিৰ স’তে সমাজৰ বিচাৰৰ মোকাবিলা কৰিব পাৰিব লাগিব৷
অর্থাৎ উন্মাদনা কেৱল নিয়মৰ পৰা বিচ্যুতি নহয়, ই মানুহৰ অনন্যতাৰো প্রকাশ৷ মানে আমি প্রায় সকলো অলপ অলপ পাগল নেকি?
ফোন : ৯৪৩৫০–৪৮৪৮০