বিশেষ বাৰ্তা, ২৩ আগষ্টঃ আজি সন্ধিয়া ৫.৪৪ বজাত চন্দ্ৰযান-৩ চন্দ্ৰত ছফট অৱতৰণ কৰিব। ইয়াৰ ভিতৰত ১৫ মিনিট অতি গুৰুত্বপূৰ্ণ হ’ব কাৰণ সেই সময়ত ভাৰতীয় মহাকাশ গৱেষণা সংস্থাৰ বিজ্ঞানীয়ে মহাকাশযানখনক কমাণ্ড নিদিয়ে আৰু ই নিজাববীয়াকৈ ছফট অৱতৰণ কৰিব। ইমান দিনৰ কঠোৰ পৰিশ্ৰম কেৱল এই ১৫ মিনিটৰ ওপৰত নিৰ্ভৰশীল। ২০১৯ চনত যেতিয়া চন্দ্ৰযান-২ বিফল হৈছিল, সেই সময়ত ইছৰোৰ অধ্যক্ষ কে শিৱননে ইয়াক বিপজ্জনক সময় বুলি অভিহিত কৰি ‘১৫ মিনিটৰ আতংক’ বুলি অভিহিত কৰিছিল। এই ১৫ মিনিটৰ ভিতৰত চন্দ্ৰযান-৩ৰ লেণ্ডাৰখন চন্দ্ৰৰ পৃষ্ঠত অৱতৰণ কৰি বিক্ৰম গতিৰে অনুভূমিক অৱস্থাৰ পৰা উলম্ব অৱস্থানলৈ স্থানান্তৰিত হ’ব। চন্দ্ৰযান-২ অৱতৰণৰ সময়ত লেণ্ডাৰ বিক্ৰম অনুভূমিকৰ পৰা উলম্ব অৱস্থালৈ সলনি হ’ব নোৱাৰিলে। সেই সময়ত লেণ্ডাৰ বিক্ৰম চন্দ্ৰপৃষ্ঠৰ পৰা মাত্ৰ ৭.৪২ কিলোমিটাৰ দূৰত্বত আছিল আৰু ‘ফাইন ব্ৰেকিং ফেজ’ত প্ৰৱেশ কৰিবলৈ ওলাইছিল, কিন্তু দুৰ্ঘটনাগ্ৰস্ত হৈছিল। চন্দ্ৰযান-২ৰ সময়ত নিজৰ স্থান সলনি কৰিব নোৱাৰাৰ বাবে দুৰ্ঘটনাগ্ৰস্ত হয় লেণ্ডাৰ বিক্ৰম। এই প্ৰক্ৰিয়াটো এই ১৫ মিনিটৰ ভিতৰতহে হয়, যাক ব্ৰেকিং ফেজ বোলা হয়। প্ৰথমে বিক্ৰম প্ৰতি ছেকেণ্ডত ১.৬৮ কিলোমিটাৰ অৰ্থাৎ প্ৰতি ঘণ্টাত ৬০৪৮ কিলোমিটাৰ বেগেৰে চন্দ্ৰৰ ফালে যাব আৰু তাৰ পিছত গতি হ্ৰাস কৰি চন্দ্ৰৰ ফালে অনুভূমিক হ’ব, যাক ৰাফ ব্ৰেকিং ফেজ বোলা হয়। এতিয়া ই উলম্ব অৱস্থালৈ সলনি হ’ব, যাক ফাইন ব্ৰেকিং ফেজ বুলি কোৱা হয় আৰু যেতিয়া ই চন্দ্ৰৰ পৰা ৮০০ মিটাৰ দূৰত্বত থাকিব তেতিয়া ই গতি হ্ৰাস কৰিবলৈ আৰম্ভ কৰিব। ইছৰোৰ অধ্যক্ষ এছ. সোমনাথে কয়, ‘চন্দ্ৰযান-৩ কোমল অৱতৰণৰ সময়ত অৱতৰণ স্থানত দক্ষিণ অক্ষাংশৰ পৰা ৭০ ডিগ্ৰীত থাকিব। ৫:৪৪ বজাত কোমল অৱতৰণৰ প্ৰক্ৰিয়াৰ সময়ত ই ৯০ ডিগ্ৰীত হেলনীয়া হ’ব, কিন্তু সেই সময়ত ই উলম্ব অৱস্থাত থাকিব লাগিব। যেতিয়া বিক্ৰমে অৱতৰণৰ আগতে নিজৰ অৱস্থান অনুভূমিকৰ পৰা উলম্বলৈ সলনি কৰিব, তেতিয়া এই পৰ্যায়টো অতি গুৰুত্বপূৰ্ণ হ’ব আৰু ইয়াৰ বাবে গাণিতিক গণনা নিৰ্ধাৰণ কৰা হয়। চন্দ্ৰযান-৩ কোমল অৱতৰণৰ সময়ত এই ৪টা পৰ্যায়ৰ মাজেৰে পাৰ হ’ব। এই চাৰিটা পৰ্যায় – ৰাফ ব্ৰেকিং, ফাইন ব্ৰেকিং, উচ্চতা ধৰি ৰখা আৰু টাৰ্মিনেল ডেচেণ্টৰ মাজেৰে পাৰ হৈ চন্দ্ৰযান-৩ চন্দ্ৰপৃষ্ঠত কোমল অৱতৰণ কৰিব। ২৫ কিলোমিটাৰ দূৰত্বত থকা লেণ্ডাৰ বিক্ৰমে ৬৯০ ছেকেণ্ডত প্ৰতি ঘণ্টাত ১.৬৮ বেগেৰে এই দূৰত্ব অতিক্ৰম কৰিব। যেতিয়া ইয়াৰ গতি প্ৰতি ছেকেণ্ডত ৩৫৮ মিটাৰ হ’ব, তেতিয়া ৰুক্ষ ব্ৰেকিং পৰ্যায় শেষ হ’ব। ১০ ছেকেণ্ডৰ উচ্চতা ধৰি ৰখা পৰ্যায়ত লেণ্ডাৰখনৰ গতি প্ৰতি ছেকেণ্ডত ৩৩৬ মিটাৰ হ’ব। এতিয়া লেণ্ডাৰ বিক্ৰমে ফাইন ব্ৰেকিং পৰ্যায়ত প্ৰৱেশ কৰিব আৰু ১৭৫ ছেকেণ্ডত লেণ্ডিং ছাইটৰ একেবাৰে ওপৰত উপনীত হ’ব আৰু ১.৩ কিলোমিটাৰ দূৰত্বত উৰি থাকিব, ১২ ছেকেণ্ডৰ উৰি থকাৰ পিছত মডিউলটো চন্দ্ৰৰ ফালে আগবাঢ়িব। ১৩১ ছেকেণ্ডত ই অৱতৰণ স্থানৰ পৰা ১৫০ মিটাৰ ওপৰত হ’ব। এই উচ্চতাত ২২ ছেকেণ্ডলৈকে থাকিব। ইয়াৰ সময়ত লেণ্ডাৰে ক’ত অৱতৰণ কৰিব সেইটো সিদ্ধান্ত ল’ব। লেণ্ডাৰত উপস্থিত চেন্সৰ আৰু কেমেৰাৰ সহায়ত এই চফট্ ৱেৰটোৱে লেণ্ডিঙৰ বাবে লেণ্ডিং স্পট চূড়ান্ত কৰিব। সকলো ঠিকে থাকিলে বিক্ৰমে কোমল অৱতৰণৰ দিশে আগবাঢ়িব। ইয়াৰ পিছত ইঞ্জিন বন্ধ হৈ ৭৩ ছেকেণ্ডত লেণ্ডাৰ বিক্ৰম নামিবলৈ আৰম্ভ কৰিব আৰু ১০ ছেকেণ্ড বাকী থাকিলে ইঞ্জিন বন্ধ হ’লে লেণ্ডাৰ মডিউলে চন্দ্ৰ স্পৰ্শ কৰিব। চন্দ্ৰপৃষ্ঠত অৱতৰণ কৰিবলৈ হ’লে লেণ্ডাৰৰ গতি প্ৰতি ছেকেণ্ডত ২ মিটাৰতকৈ কম হ’ব লাগিব। কিন্তু লেণ্ডাৰৰ ভৰিৰে প্ৰতি ছেকেণ্ডত ৩ মিটাৰ পৰ্যন্ত গতি নিয়ন্ত্ৰণ কৰিব পাৰে। লেণ্ডাৰ বিক্ৰমে ইয়াৰ যন্ত্ৰসমূহৰ ক্ষতি নকৰাকৈ ৩ মিটাৰ প্ৰতি ছেকেণ্ড (১০ কিলোমিটাৰ প্ৰতি ঘণ্টা) বেগত চন্দ্ৰপৃষ্ঠত অৱতৰণ কৰিব পাৰে, কিন্তু অনুকূল গতি ২ মিটাৰ প্ৰতি ছেকেণ্ড (৭.২ কিলোমিটাৰ প্ৰতি ঘণ্টা) হ’ব লাগে। ১২ ডিগ্ৰী হেলনীয়া হ’লেও লেণ্ডাৰ বিক্ৰমে চন্দ্ৰত নিৰাপদে অৱতৰণ কৰিব পাৰে। এছ. সোমনাথে কয় যে যদি কোনো ব্যক্তি এই বেগেৰে পৰি যায় তেন্তে তেওঁৰ সকলো হাড় ভাঙিব পাৰে, কিন্তু চন্দ্ৰযানৰ অংশবোৰৰ কোনো ক্ষতি নহ’ব বুলি আমাৰ নিশ্চয়তা আছে। তেওঁ কয় যে অতি কম গতিৰ বাবে যথেষ্ট ইন্ধনৰ প্ৰয়োজন হয়। লগতে প্ৰতি ছেকেণ্ডত ১ মিটাৰ বেগৰ প্ৰয়োজন হ’ব। অৱশ্যে বিক্ৰমে প্ৰতি ছেকেণ্ডত ৩ মিটাৰ বেগো চম্ভালিব পাৰে। লেণ্ডাৰখন চন্দ্ৰত অৱতৰণ কৰাৰ পিছত ৰভাৰ প্ৰজ্ঞানে চন্দ্ৰপৃষ্ঠত অৱতৰণ কৰি অধ্যয়ন আৰম্ভ কৰিব।